Czym jest 13. emerytura?

13. emerytura, zwana także „trzynastką”, to dodatkowe świadczenie pieniężne przyznawane emerytom i rencistom w Polsce. Jest to forma jednorazowej pomocy finansowej, mającej na celu wsparcie osób pobierających emerytury i renty, szczególnie w obliczu rosnących kosztów życia. Świadczenie to wypłacane jest raz w roku i stanowi uzupełnienie standardowej emerytury lub renty. Zostało ono wprowadzone w 2019 roku jako element wsparcia seniorów oraz osób pobierających świadczenia rentowe.

Historia i kontekst polityczny

Pomysł wprowadzenia 13. emerytury pojawił się jako element polityki społecznej rządu, mającej na celu poprawę sytuacji finansowej seniorów. Świadczenie to po raz pierwszy zostało wypłacone w 2019 roku jako jednorazowa forma wsparcia. Początkowo miało charakter doraźny, jednak w kolejnych latach rząd zdecydował się na jego stałe wprowadzenie do systemu emerytalnego. Celem było zwiększenie dochodów najstarszej grupy społecznej oraz poprawa jakości ich życia, szczególnie w kontekście rosnących kosztów utrzymania.

Komu przysługuje 13. emerytura?

13. emeryturę otrzymują osoby, które na dzień 31 marca danego roku mają prawo do jednego z poniższych świadczeń:

• emerytury,
• renty z tytułu niezdolności do pracy,
• renty rodzinnej,
• renty socjalnej,
• świadczenia przedemerytalnego,
• nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
• świadczenia i zasiłku przedemerytalnego.

Oznacza to, że „trzynastka” przysługuje osobom pobierającym świadczenia emerytalno-rentowe zarówno z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), jak i z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) oraz innych instytucji wypłacających świadczenia.

Komu nie przysługuje 13. emerytura?

Świadczenie nie przysługuje osobom, które nie mają prawa do żadnego z wymienionych świadczeń na dzień 31 marca danego roku. Dotyczy to m.in. osób, które nie osiągnęły wieku emerytalnego i nie pobierają żadnej formy renty lub emerytury. Dodatkowo osoby, które utraciły prawo do świadczenia przed tą datą (np. w wyniku śmierci lub zawieszenia emerytury), nie otrzymają „trzynastki”.

Jaka jest wysokość 13. emerytury?

Wysokość 13. emerytury jest równa kwocie najniższej emerytury obowiązującej w danym roku. W 2024 roku wynosi ona 1780,96 zł brutto, co oznacza, że po odliczeniu podatku i składki zdrowotnej emeryci otrzymują około 1620 zł netto. Kwota ta jest corocznie waloryzowana, co oznacza, że może ulec zmianie w zależności od poziomu inflacji oraz decyzji rządu.

Porównanie z innymi krajami

Polska nie jest jedynym krajem, który wprowadził dodatkowe świadczenia dla emerytów. Podobne rozwiązania stosuje m.in. Hiszpania, gdzie seniorzy otrzymują dodatkowe „półroczne” emerytury, czy Niemcy, gdzie istnieją dodatki do emerytur dla osób o niskich dochodach. W niektórych krajach zamiast jednorazowych dopłat stosuje się inne mechanizmy, np. większe waloryzacje emerytur.

Opinie ekspertów i społeczeństwa

Zdania na temat 13. emerytury są podzielone. Część ekonomistów uważa, że jest to skuteczny sposób na wsparcie emerytów, zwłaszcza tych o najniższych dochodach. Inni podkreślają, że jednorazowe świadczenia nie rozwiązują problemu niskich emerytur i lepszym rozwiązaniem byłaby trwała podwyżka podstawowych świadczeń. Wśród społeczeństwa „trzynastka” cieszy się dużą popularnością, ale pojawiają się również głosy, że lepszym rozwiązaniem byłoby zwiększenie regularnych waloryzacji emerytur.

Kiedy wypłacana jest 13. emerytura?

13. emerytura jest wypłacana co roku w kwietniu, razem z regularną emeryturą lub rentą. Osoby, które pobierają świadczenia w różnych terminach (np. 1., 5., 10., 15. dnia miesiąca), otrzymują „trzynastkę” w tym samym terminie, co ich podstawowe świadczenie.

Czy 13. emerytura wymaga składania wniosku?

Nie, 13. emerytura jest wypłacana automatycznie. Osoby uprawnione nie muszą składać żadnego wniosku – świadczenie jest przekazywane razem z kwietniową emeryturą lub rentą. Oznacza to, że wszyscy uprawnieni otrzymują pieniądze bez konieczności podejmowania dodatkowych działań.

Zagadnienia prawne i ewentualne zmiany

Na przestrzeni lat pojawiały się różne propozycje dotyczące zmiany systemu wypłat 13. emerytury. Niektóre z nich obejmowały zwiększenie świadczenia, jego uzależnienie od wysokości dochodów lub całkowitą rezygnację na rzecz wyższej waloryzacji emerytur. Na ten moment świadczenie pozostaje stałym elementem systemu, jednak przyszłe zmiany polityczne mogą wpłynąć na jego kształt.

Podsumowanie

13. emerytura to dodatkowe, jednorazowe świadczenie dla emerytów i rencistów, wypłacane co roku w kwietniu. Przysługuje wszystkim osobom pobierającym świadczenia emerytalno-rentowe, a jej wysokość odpowiada minimalnej emeryturze. Jest to wsparcie finansowe mające na celu poprawę sytuacji materialnej seniorów oraz osób otrzymujących renty. Dzięki automatycznej wypłacie świadczeniobiorcy nie muszą składać żadnych wniosków, co czyni ten proces prostym i przejrzystym. Jednocześnie świadczenie to stanowi istotne obciążenie budżetowe i jest przedmiotem debat dotyczących przyszłości systemu emerytalnego w Polsce.